Uçbirim Nedir? Temel Linux Komutları Nelerdir? (arşiv)

Uçbirim Nedir?

Uygulamalar > Sistem > Uçbirim yolundan uygulamayı çalıştırabilirsiniz.

Uçbirim belirli komutlarla Pardus üzerinde çeşitli işlemler yapmanıza yarayan bir komut satırıdır.
Uçbirim’de grafiksel arayüz bulunmamaktadır. İşlemler metin şeklinde listelenmektedir. Konsol, kabuk, terminal gibi terimlerle de adlandırılmaktadır.

Temel Linux Komutları

Dosya Sıkıştırma ve Açma Komutları

gzip -9 dosya Belirtilen dosya yı en iyi şekilde sıkıştırır ve dosya.gz haline getirir.
bzip2 dosya Belirtilen dosya yı en iyi şekilde sıkıştırır ve dosya.bz2 haline getirir. Çoğunlukla gzip’den daha iyi sıkıştırır.
gunzip dosya.gz gzip ile sıkıştırılmış dosya.gz dosyasını dosya olarak açar.
bunzip2 dosya.bz2 bzip2 ile sıkıştırılmış dosya.bz2 dosyasını dosya olarak açar.
tar -xvf arsiv.tar İsmi arsiv.tar gibi belirtilen (sıkıştırılmamış) arşiv dosyasını bulunulan dizine açar.
tar -zxvf arsiv.tar.gz İsmi arsiv.tar.gz gibi belirtilen sıkıştırılmış arşiv dosyasını bulunulan dizine açar. Dosya uzantısı .tar.gzolan dosyalardan başka .tgz olan dosyaları da açar.
tar -zxvf arsiv.tar.gz -C dizin Sıkıştırılmış arşiv dosyasını belirtilen dizine açar.
tar -jxvf arsiv.tar.bz2 -C dizin Bzip2 ile sıkıştırılmış arşiv dosyasını belirtilen dizin e açar. (Eski sürümlerde -Ixvf kullanılırdı.)
tar -zcvf arsiv.tar.gz dizin1 dizin2 … dosya1 dosya2 … Belirtilen dizin ve/veya dosyaları arsiv.tar dosyası haline getirir ve ardından gzip ile sıkıştırıp arsiv.tar.gz haline getirir.
unzip arsiv.zip -d dizin arsiv.zip zip arşivini belirtilen dizin e açar.
unarj e arsiv.arj arsiv.arj arj arşivini açar.
uudecode -o hedef kaynak uuencode ile kodlanmış (genelde eposta ekleri) dosyayı açar.

Bilgi Edinme Komutları

pwd Bulunduğunuz dizinin ismini verir.
hostname Makinanın konak ismini verir.
whoami Sisteme giriş yaparken yazdığınız kullanıcı isminizi verir.
id [kullanıcı_ismi] Kullanıcının kullanıcı kimliği, birincil grup kimliği ve üyesi olduğu grupları gösterir.
date Sistem tarihi göstermek ya da değiştirmek için kullanılır.Tarihin yerele özgü gösterimle basılmasını isterseniz date +%c yazın. Örneğin “tr_TR” yereli için sadece date komutu Prş Eki 23 21:31:06 EEST 2003 basarken date +%c komutu Prş 23 Eki 2003 21:31:19 EEST basar.date 102321322003 komutu sistem tarihini Prş Eki 23 21:32:00EEST 2003 yapar.Donanım saatini değiştirmek için setclock komutunu kullanmanız gerekir.
time Belli bir komutun işlemini bitirmesinin ne kadar süre tuttuğunu gösterir. Örneğin, bir dizinin listelenme süresini time ls ile öğrenebilirsiniz.
who O an sistemde bulunan kullanıcıların kullanıcı isimlerini, hangi uçbirimlerde çalıştıklarını ve sisteme giriş tarih ve saatlerini gösterir.
finger [kullanıcı_ismi] Belli bir kullanıcı hakkındaki bilgi verir.
last Sisteme en son giriş yapmış kullanıcıların bugünden geriye doğru listesi.
history | more Kabuğa son girdiğiniz komutların listesi. | more sayesinde sayfa sayfa okuyabilirsiniz.
uptime - Makinanın ne kadar süredir açık olduğu bilgisini verir.
ps Kullanıcının kullandığı uçbirimde çalıştırmakta olduğu komutların ve süreçlerin listesi.
ps -ax | more Sistemin açılışından beri çalışmakta olan bütün süreçlerin listesi.
top - Temel sistem durumu, çalışmakta olan süreçler ne kadar bellek/işlemci kullandıkları vs.
uname -a Sistem hakkında çekirdek sürümünü, işlemci türü gibi bilgiler.
free Bellek kullanımını gösterir.
df -h Bağlı sabit disk bölümlerinin doluluk oranlarını gösterir.
du -sk Belirtilen dizin in (belirtilmezse bulunduğunuz dizinin) içeriğinin diskte kapladığı alanın kB cinsinden boyutunu verir.
cat /proc/interrupts Çekirdek tarafından tanımlanmış sistem kesmelerinin listesi.
cat /proc/version Linux çekirdeğinin sürüm bilgileri.
cat /proc/filesystems Çekirdekte tanımlı kullanılabilecek dosya sistemlerinin listesi.
cat /etc/printcap Yazıcıların düzeni.
lsmod Yüklü çekirdek modüllerinin listesi.
set, declare, export Üçü de kabukta tanımlı ortam değişkenlerinin listesini verir. Tümünü (miras alınanlar dahil) sadece declare verir.
echo $PATH - PATH ortam değişkeninin değerini gösterir. PATH, kullanıcı tarafından çalıştırılabilecek yazılımların aranacakları yerleri kabuğa bildirmek için kullanılır.
dmesg | more - Sistem açılışından itibaren çekirdek tarafından üretilen iletiler. Bu iletiler /proc/kmsg dosyasında bulunur ve dmesg komutu sadece tampondaki son iletileri gösterir.

Genel Amaçlı Komutlar

help Kabuk komutlarının listesini gösterir. Bu komutların herbiri için help komut_ismi komutu ile yardım alabilirsiniz. 'komut_ismi --help Söz konusu komut ile ilgili yardım iletisi basar (varsa).
man başlık Sistemdeki kılavuz (man) dosyaları. Bir komut hakkında olabildiği gibi bir dosya ya da bir işlev hakkında da olabilir.
apropos başlık söz konusu başlıkla ilgisi olan komutların listesi.
ls O an bulunulan dizinin içeriğini listeler. ls -al | more O an bulunulan dizindeki bütün dosyaları gösterir (. ile başlayan gizli dosyaları da) Komut burada more komutuna yönlendirilmiştir, bu sayede çıktının bir ekrandan fazla olması durumunda bir ekranlık çıktıdan sonra devamını göstermek için bir tuşa basmanız gerekir.
cd dizin dizin dizinine geçilir; dizin verilmezse ev dizinine geçilir.
cp kaynak hedef Bir yerdeki dosya ya da dizinleri başka bir yere kopyalamak içindir. Unix’lerde genelde bu tür komutlarda her zaman kaynak önce hedef sonra yazılır.
mcopy kaynak hedef DOS’tan Unix’e ya da tersine (disketi bağlamanız şart değil) bir dosyayı başka bir yere kopyalar. Aynı mantıkta çalışan mdir,mcd,mren,mmove,mdel,mmd,mrd,mformat gibi komutlar da vardır.
ln hedef Sözkonusu hedef e sabit bağ oluşturur. Sözkonusu dosyalar iki yerde de var gibi gözükür, herhangi bir değişiklik diğerini de etkiler,biri silindiğinde diğeri kalır. Sabit bağların kısıtlamaları, bağ dosyası ile asıl dosyanın aynı dosya sistemi içinde olması gerekliliği vedizinlerle özel dosyalara sabit bağ verilememesidir.
ln -s hedef hedef 'e bir sembolik bağ dosyası (isim verilmezse hedef ile aynı isimde) oluşturur.Sembolik bağda hedef 'in nerede bulunacağının bilgisi vardır. Sembolik bağlar dizinler için de kullanılabilir. Tek sorunu hedef silindiğinde bağ bozulmuş olur.
rm dosya Verilen dosya ları siler. Sileceğiniz dosyanın sahibi olmanız gerekir.
mkdir]] dizin dizin dizinini oluşturur.rmdir]] dizin … Belirtilen dizin 'ler boşsa silinir.
rm -r dosya … Dosya ve dizinleri ve dizinlerin içindeki dizinleri ardarda siler. Root olarak kullanırken dikkat edin, çünkü herşeyi silebilirsiniz!.
cat dosya | more Bir dosyayı sayfa sayfa görüntülemek için kullanılır.
less dosya Önceki komuta eşdeğerdir, biraz daha fazla özellikleri vardır.
vim]] dosya Bir metin dosyasını düzenlemek için kullanılır. Aynı türden nano, joe, mcedit gibi metin düzenleyicileri de kullanabilirsiniz, ancak vim ile UTF-8 kodlu metinleri de düzenleyebilirsiniz. Diğerleri bunu yapamaz.
find]] / -name “dosya” dosya adlı dosyayı en üst dizinden itibaren aramaya başlar. Dosya ismi,ve&nbsp gibi arama karakterleri de içerebilir.Örneğin benim sistemimde “fazlames” dizgesi ile fazlamesai.net.txt ve fazlamesai.org.txt dosyaları bulunuyor.
locate]] dosyaismi find gibidir, fakat düzenli olarak oluşturulan bir veritabanına bağlıdır,sistemdeki son değişikliklerden haberi olmayabilir.
touch dosya dosya isimli dosyanın tarih bilgilerini deşiştirir. Eğer bu dosya yoksa sıfır bayt uzunluğunda oluşturur. xinit Pencere yöneticisi olmayan bir X oturumu açar.
startx Pencere yöneticili bir X oturumu açar. DOS’daki win komutu gibidir.
startx --:1 1 numaralı ekranda X oturumu açar, ilk ekran 0 dır ve komut için öntanımlıdır. Ekranlar arasında <F7-F8 …> ile geçiş yapabilirsiniz.
xterm Basit bir X uçbirimi açar. Daha hafif sürümleri (rxvt, aterm, eterm gibi) bulunur ve tercih edilir.
shutdown -h now Sistemi durdurur. ATX sistemlerde ayrıca makinayı kapatır.
halt shutdown -h now ile aynıdır. Sistemi durdurur.
reboot shutdown -r now ile aynıdır. Sistemi yeniden başlatır. (Koray Kaya)

11 Beğeni

Linux temel komutları (BASH) eğitimini çok yalın, anlaşılır biçimde bu site üzerinden sunumu yapılmış.Yeni başlayan arkadaşların derslere göz atmasını tavsiye ederim.(Site Türkçe’dir )

Site: http://www.shellskript.com/

1 Beğeni

ls komutu : ile ilgili olarak -a (all: gizli ) -l (long : özellikleri ) -s (size :uzunluğu) gösterir. ls -als birden fazla parametrede tek tire kullanılabilir.

Bir diğer örnek ise ls >> liste şeklinde, ls çıktısını liste dosyasının içine yazar. > tek olduğu zaman dosyanın üzerine >> olduğu zaman olan dosyaya ekleme yapar.

mv komutu : dosya adı değiştirmek için kullanılır.
Örn: mv dosya1.txt dosya2.txt dosya1 (dosya1.txt 'nin adını dosya2.txt olarak değiştirir.)

1 Beğeni

Pardus Ana sayfada Belgeler bölümünde Pardus İşletim Sistemi kitabı var. Konsol Komutlarının anlatıldığı bölümde örnek komutları uygulamaya çalışırken bazılarını çalıştıramadım. Orada görünen örnek komutların bazılarının önünde # karakteri varken bazılarının önünde $ karakteri var. Benim uç birim ekranımda $ karakteri olduğu için # karakteri nin olduğu komutları çalıştıramadım. Nasıl geçiş yapabilirim?

# karekteri yetkili kullanıcıyı ifade ediyor. sudo su ile yetkili kullanıcıya geçiş yapabilir ya da komutun başına sudo yazarak komutu çalıştırabilirsiniz.

1 Beğeni

Evet oldu teşekkürler, Cüneyt bey ben kendi çapımda araştırıp öğrenmeye çalışıyorum. Sizlerle aramdaki bilgi seviyesi farkı çok fazla olduğu için bazı şeyleri açıklama yapsanız dahi anlayıp uygulamakta zorlanıyorum. Sorduğum sorular aşırı basit ve gereksiz gelebilir kusura bakmayın. Yine sormak istediğim bazı sorular da var esasında.
Mesela özgür yazılım, açık kaynak diyoruz. Örneğin Windows’ta system32 içerisindeki atıyorum shutdown.exe dosyasının içerisinde yazan komutları göremiyorum. Mesela pardus 17.1’in ana dizininden bin klasörüne girdim. Orada sleep diye bir dosya var. (Hangisi olursa artık, ben rastgele merakımdan soruyorum). İçini nasıl görebiliriz? Yani sistem yazılımcıları nasıl yazıyorlar hangi dili kullanıyorlar? Oluşturdukları bu dosyaların içerisinde kullandıkları dilin komutlarını nasıl görebiliriz? Bana basit bir örnek yapmam için yardımcı olabilir misiniz?

Bazı dillerde dosyanın çalışması için derleme işlemi yapılır. Derleme sonucunda binary dosyalar oluşur. Binary dosyaları çalıştırılabilir dosyalardır. Bu dosyaların içeriğine erişemezsiniz. Fakat bu dosyanın kaynak koduna yani derlenmeden önceki haline erişebilirsiniz. Bazı programların kaynak kodunu internete yazarak bulabilirsiniz. Bazıları program kurulumundan sonra da isteyen baksın diye kurulum dizininde tutar. Ama bildiğim kadarıyla hepsine ulaşabilmeniz için bir yol yok, kimisi internette, kimisi kurulum dosyasında …

2 Beğeni

Bir de araştırıp bulamadığız şeyleri sormaktan çekinmeyim, yeterki araştırmış olun. :slight_smile: Kimisi google’a yazınca çok rahatlıkla bulabileceği şeyleri soruyor, onlar dışında kimsenin sorulardan rahatsız olacağını sanmam :slight_smile:

2 Beğeni

Terminalden;
reboot yazarsanız bilgisayara reset atar,
shutdown -h now yazarsanız bilgisayar kapanır.