Asrımızın enaniyet asrı olması hasebi ile eleştiri çok kolay yapılabiliyor. İnsanlar çoğu zaman haktan uzak eleştirileri kolayca yapabiliyorlar. “…çok bilgi sahibi değilim ama…” şeklinde başlayan cümlelerin üstüne koca koca eleştiri binaları dikiyorlar. Düşündürüyor… İyi ki bilgi sahibi değil. Demek ki gökdelenler dikecekti…
Gerek forumlarda, gerekse bilişim sitelerinde Milli İşletim Sistemi ismi altında dağıtılan “yeni Pardus” (Debian Tabanlı) hakkında yazılar ve cevaplar bolca yer alıyor. Bazılarını burada zikredelim.
En birincisi ve akıldan en uzağı: “Niçin Linux çekirdeği kullanıyorsunuz?” Bu mevzuya şöyle yaklaşalım: Eğer Linux çekirdeği kullanmayalım diyeceksek kendimiz yazacağız değil mi? Doğru. Elbette bizim malımız olsun. Peki bunun maliyeti nedir? Hiç düşündük mü? Linux çekirdeği 1991 yılından beri geliştiriliyor, hala geliştirilmektedir. Yani 2017 yılı için üzerinden 26 yıl geçmiş. Ve şu an itibariyle 20.000.000 (20milyon, o kadar çok sıfır var ki bir de göze az görünsün diye yazıyla yazdım) satır kod ihtiva ediyor. Peki bu çekirdeği 26 yılda kaç programcı, proje yöneticisi, test uzmanı… toplamda kaç kişi bu duruma getirdi dersiniz. Bu rakam resmi sitede zikredilmemiş lakin, 10.000(on bin)lere yakın gönüllü insanın çalıştığı tahmin ediliyor. Bizim “ille de çekirdeğimiz de bizim olsun” ısrarımızın maliyeti ne olur? 20Den fazla yıl, bir sürü personel ve çok ciddi bir maliyet. Maliyeti kestirmek mümkün değil. Sonra gönüllü insanların ulaştırdığı bir noktaya ücretle çalışacak insanların ulaştırıp ulaştıramayacağı bilinmiyor. Yazılım projelerinin ancak %20-30u başarıya ulaşıp geri kalanlarının hüsrana uğradığı da hesaba katılırsa ortada böyle bir ürün varken niçin bu badireleri ve maliyeti göze alalım.
Bir düşünün dünya yazılım devi Google sunucularında Linux kullanıyor. Cep telefonu yazılımının (Android) çekirdeği Linux. Koskoca Google niçin yeni bir çekirdek yazdırmıyor da olanı kullanıyor. Cevabı çok açık ortada çok mükemmel bir işletim sistemi çekirdeği varken böyle bir işe girişmeyi akıl işi olarak görmüyor.
Sonra donanım üreticileri (modem, switch, firewall, router vs.) bir sürü cihaz niçin Linux çekirdeğini tercih ediyor? Çünkü onlar çekirdeği de biz üretelim deselerdi cihazı 3-4 kat daha fazla maliyetle satın alıyor olacaktık.
Sizin bu konuda böyle bir fikriniz olabilir. Lakin hayat böyle devam etmiyor. Pratikteki yöntem bu. Ortada hazır, güzel, açık kaynak bir çözüm varken kimse yeniden keşfetmiyor, keşfetmeye uğraşmıyor. İkincisi: “Niçin Debian tabanlı bir dağıtım yaptınız?” Aslında “Niçin Debian tabanlı?” suallerinin de temelinde niçin temel bir dağıtım yapmıyoruz fikridir. Yani o kadar milliyetçiyiz ki dağıtımımız bile yerli olsun. Başkasının üzerine bina edilen olmasın. Sıfırdan oluşturalım. Şimdi biraz Debian dağıtımından bahsedelim.
Debian Dünya’nın çeşitli bölgelerindeki gönüllüler tarafından hazırlanan tamamen özgür bir Linux dağıtımıdır.
Dünyanın en büyük masaüstü dağıtımlarından olan Ubuntu, Mint gibi dağıtımlarda Debian tabanlıdır. Bu da niçin tercih edildiğine dair bize bazı fikirler veriyor.
Şu an itibariyle 43.000’in üzerinde tamamen özgür paket desteği ile gelmektedir. Bu ne demek oluyor? İnsanların kullanmak isteyecekleri programların çoğunu deposuna eklemiş oluyor. İhtiyacımızın büyük bir kısmını karşılayan bir dağıtım haline gelmiş bir dağıtım. Kalan kısmı için ise web sitelerini veya diğer dağıtımların depolarını (ubuntu, mint) kullanabiliriz.
Bu Debianı çok güçlü kılıyor. Zaten iki büyük dağıtımdan birisi. RedHat ve Debian. RedHat’in ticari bir sürüm olduğu düşünüldüğünde “Debian açık kaynak ruhunu koruyan temel dağıtım” olarak öne çıkıyor.
Evet yerli bir dağıtım oluştururken ya 43.000 (43bin) adetle ciddi paket desteği olan bir dağıtımı esas alacaktık. Veya da sıfırdan dağıtım oluşturacaktık. Eğer 10-15 yazılımcı ve sistemciniz varsa arkanızda da bir kominiti yoksa nasıl bir dağıtım yapılmaya kalkılır? Bunun cevabını Pardus(eski pardus, Şimdilerde Pisi Linux) aldı. Nerede? Akıllı tahtalarda… Geliştirici ekip 2003’den beri üzerinde çalıştıkları Pardus’a 2013 yılında hala akıllı tahta desteğini kazandıramamışlardı. Neden eski Pardus’la devam edemediğimizin cevabı olmuyor mu bu… Çözüm ise alel-acele de olsa yerindeydi. 10-15 kişilik bir ekiple dağıtım yapamazsınız. Yaparsanız da çuvallarsınız. Nitekim çuvalladık. Neyse ki ani verilmiş de olsa karar yerindeydi ve Debian tabanına geçildi.
Şimdi arkamızda büyük bir kominiti desteği var. Biz sadece özelleştiriyoruz. (Elbette Lider, Ahtapot, Engerek vs uygulamalar var. Bunları nazara almıyorum. Çünkü bunların bir kısmı kominiti ile bazıları da satın-alma yoluyla yapılıyor) Özelleştirme ise bizim Pardus ekibinin altından kalkabileceği bir iş. Bizim ekibin gücü özelleştirmeye yetebilir. Geliştirmeye ve yaygınlaştırmaya da gücü elbette yetmez. Çünkü hiç kolay bir iş değil. Yaygınlaştırmanın oyu ise ekosistemin oluşması. Özel sektörün bu işi yapması. Yoksa çok büyük bir insan kaynağı gerektirir. Ne gerek var, kamuya bu kadar adam yığalım. Özel sektör bu işi çok güzel de yapar.
Pisi Linux hakkında da şunları söyleyelim. Muhakkak meraklı olanlar var ki devam ediyor. Ama kamunun kullanımı için uygun olmadığını zaten gördük. Kişisel bilgisayarlarda kullanılabilir, ama kamu için uygun değil. Bunun çok sebebi var. Burası yeri olmadığı için bu konuyu geçmek istiyorum.
Yine bu başlık altında başka şeyler söyleyen arkadaşlar da var. Bir kaçını alalım: 1- “Kesinlikle ve kesinlikle bize özgü şeyler olmalı. Debiandan şu an farkı yok.”: Olmasın, ne olur. Kullanıma tesiri nedir? Herkesin kullandığı olsa ne kaybederiz. Aksine çoğunluğun kullandığı bir işletim sisteminin desteği her zaman fazladır. Sorunlar kolayca çözülür. 2- “KDE masaüstü güzel buradan devam edilsin” : Kamu kullanıcıları için düşük maliyet çok önemli. XFCE masaüstü gayet hızlı ve kolay kullanıma sahip, performansı yüksek. Kamu kullanıcısın şatafatlı ekranlara ihtiyacı yok. Ama KDE de mevcut. Fakat Tübitak XFCE tavsiye ediyor. Tavsiyesinde haklı. Bu bir kamu işletim sistemi. Her ikisi de devam etsin ne olur? 3- “Hali hazırda pisi linux adında PARDUS ULUSAL DAĞITIM sistemi mevcut iken daha fazla yerli gnu gpl yazılım içeriyorken, tekrar yola 0 dan başlanması ve debian tabanlı nerdeyse 0 emek içeren bir makyaj sisteminin MİLLİ diye kakalanmasıdır. Aynı zamanda tüm bu gelişi güzel yüzeysel çabayı ekibin ve çevresindeki kitlenin tecrübesizliği sonucu olarak değil de mevcut siyasal gel gitlerin ortaya çıkardığı bir durum olarak görüyorum” : Zaten yukarıda Pisi Linux’un (Eski Pardusu kastediyorum, yoksa şu an http://www.pisilinux.org dan yayın yapan dağıtım mevzu-u bahis değil) kamu kullanımında çuvalladığından bahsettik. Sonra tekrardan yola sıfırdan başlamadık. Aksine arkasında büyük bir kominitinin desteği ve 43.000 paketle gelen bir dağıtımın üzerine bina ettik. Hele “nerdeyse 0 emek içeren bir makyaj sistemi” denilmesi tam bir hukuksuzluk. Çok ciddi bir emek harcanmış. Kamumun bütün ihtiyaçları düşünülmüş, e-imzadan java kadar kamunun kullanmakta olduğu bileşenler eklenmiş. Hazır bir dağıtım. Kurulumu da Pisi Linux gibi 30dk(Sitesinde bu şekilde) sürmüyor. 4-5 dakikada XFCE sürümü benim bilgisayarıma kurulabiliyor. Böyle bir çalışma nasıl 0 emekle suçlanır. “siyasal gel gitlerin ortaya çıkardığı bir durum” denilmesi de ayrı bir vehamet. Siyasilerin Pardus’u Pisi Linux’tan Debian’a geçirmelerinde nasıl bir Siyasi çıkar mevcuttur, merak halindeyim.
Hasıl-ı Velkelam Pardus yoluna emin adımlarla ilerliyor. Aman herkes bunu kullansın, kullanmayan kalmasın derdi de yok. Hazır olan kullanmaya başlasın. Hem de hemen değil. Emin adımlarla ilerleyerek yapsın bunu…
Çekirdek yapamayız.
Dağıtım yapamayız.
Masaüstü de yapamayız.
… derseniz vatandaşta sorar geriye ne kaldı ki?
Tüm eleştirileri de temel olarak “10-15 Personelle yapılamaz” la cevaplamanız çözümden uzak bir tutumdur.
Yazılım ekibi nasıl büyür? Koordinasyon nasıl sağlanır?
Kamu kurumlarındaki tüm yazılımcılar bir kamu şirketi çatısı altına alınmalıdır. Kurulacak şirket hem işletim sistemini hem de kurumların ihtiyacı olan uygulama yazılımları yapmalıdır.
Kamu yazılımlarında mümkün olduğunca satın almadan vazgeçilmelidir. Satın alma olacaksa da merkezi olmalıdır. (Örneğin her hastane kendine ayrı bir yazılım alamamalıdır.)
Sorular: Pardus varken bir kurum parayla neden GİBUX yazdırmaya devam edebiliyor? GİBUX’a harcanan para ile Pardus ekibine ne kadar daha personel alınabilirdi?
Devlet için olan birşeyde gönüllü desteği olması aranmaz, yukarıda anlatıldığı şekilde kurarsınız ekibinizi başlarsınız yazmaya, kısa vadede çekirdek de beklemiyoruz zaten. Hedefimizde çekirdeğe müdahil olmak yok, masaüstü (KDE v.b.) bile yazmaya gerek yok demeyin yeter…
Ali bey hayırlı akşamlar. Bende Linux yeni kullanıcalarından biriyim. Milli yazılımı kesinlikle kullanmamız gerektiğini düşünüyorum .Zorlansam da, problem de yaşasam ısrarla kullanmaya devam ediyorum. Malum eski alışkanlıklar .Yukarı da konuyu iyi izah etmişsiniz .Bir kere burada PARDUS projesi için emek yok demek çok büyük haksızlık olur Pardus Yönetici ve ekip ailesine.Ellerine sağlık.İllaki konunun uzmanları çok uzun süre boyunca bir çok kritere bakarak en verimli veen kısa sürede sonuç alınabilecek stratejiyi belirleyip işin üzerine giderek ülkemizin milli yazılım ve güvenliği konusunda çok büyük katkıda bulunmuşlar.Bu emeğe saygısızlık etmemek gerek.Ama bu yazılım işinde günümüzde bakıyoruz Linux olarak birden fazla dağıtım ve kendine göre adapte çalışmaları var ve hiçbiri tamamen birbirinin aynısı değil. Yani gerçek anlamda bu konuda söz sahibi olabilmemiz için ir yerlerden akıllı ve planlı başlamak faydalı olmaz mı ? Gerekirse 20 yıl sürsün ama sistemli,fayda maliyet açısından verimli ama bir o kadar da ileriye dönük devlet tarafından destekli olması iyi olmaz mı ?Aksi halde herkesin bizim gibi düşünerek farklı yazılım geliştirmemesi gerekir değil mi ?
Birde daha önceki şimdi ki adı Pisi Linux olan işletim sisteminin başarısız olmaının sebebi olarak internet te takip etmişsinizdir. https://tr.wikipedia.org/wiki/Pardus_(işletim_sistemi) adreste başarız olunmanın sebebini de Tübitak ta bu işi takip eden ekibin ve kurumun teknoloji ve kendi iç idari yapısındaki değişiklikten dolayı başarız olduğu,eski ekibini değiştirildiği ve birden Debian paketine geçildiği, u sebeple eski pardus un devam ettirilemediği gibi iddialar var.Bunların doğruluk payı nedir ? Birde bize ait olan bir yazılımı da uzun soluklu olarak işte üniversitelerimiz ve ilgili kurumlar ile geliştirsek ,yani bir yerlerden başlayarak devam ettirmek iyi olmaz mıy dı? Tabiki ben bu konuda TÜBİTAK a özellikle bu iş için gerekli kaynak ve personelin sağlanması ve Üniversiteler de bu konu ile ilgili gerekli birimlerin açılarak ,online ofisler aracılığıyla, zaman ve mekan probleminin de ortadan kaldırılarak, parasal boyutunu ise ülkemizde Milli Piyango ve Şans oyunları çok gelir sağlamakta,buradan bu milli yazılım için gerekli kaynak ta devlet aracılığıtla rahatlıkla sağlanabilir.Bu konu da BİMER aracılığıyla bu durumu Başbankanlığa göndermeyi düşünüyorum.Artık gerisi de zamanla olacak.Ne dersiniz iyi olur değil mi ?Çünkü yukarıda bahsettiğiniz gibi artık elektronik bilgi çağında yaşıyoruz ve bu bilginin güvenliği,saklanması,iletimi herşeyiyle devletler için önemi hayati derecede.Bir yerlerden başlayara zamanla kendimize özgü yazılımları da geliştirmemiz gerektiğini düşünüyorum.Hayırlı akşamlar…
demekki istenirse yapılabilirmiş.Çekirdeği kullanalım.Ama Masaüstüne kadar her şeyi kopyalamayalım.Güzel kullanışlı bize uyanları alalım.Uymayan tarafnı değiştirelim.HIÇ uymayan tarafını çıkaralım.Yani Bir Türkiye seçkisi yapalım.Manjaro ekibi bir kaç kez yapmıştı.
Güzel fikir. Sizce uyan, uymayan nereleri. Seçkiniz neticesi neler çıktı?
Buradan paylaşırsanız hızlı netice alırız.
Bir de destek verebilecek durumdaysanız http://www.pardustopluluk.org/ sürümüne destek verebilirsiniz. Biliyorsunuz bu kamu sürümü ve son kullanıcı olarak bizim isteklerimizi tam ifade etmeyebilir.
Kamu dışındaki kullanıcılar için Pardus’dan ziyade topluluk sürümü daha uygun olur gibi.
Elbette mesai harcayınca çok şey yapılabilir.
Lakin mesai=para demektir.
Ben kamu için Pardus’u yeterli buluyorum. Bütün ihtiyaçları karşılıyor. Eğer ihtiyacını karşılamayan kuruluş varsa o da yaygınlaştırma sırasında çözülüyor. Her kurum için ayrı bir iso oluşturuluyor bildiğim kadarıyla.
Hususen de alpha sürümü gayet güzel görünüyor. Makyaj tamam gibi.
Makyajdan ziyade yaygınlaştırmaya odaklanması lazım Tübitak’ın. Yeterli çözüm ortaklarının gelişmesi sağlanıp, kamunun ihtiyacı olan eko-sistemin bir an evvel hayata geçmesi gerekli.
Ali bey merhaba. Bir yanlış anlama durumu yok. Benim kastettiğim durum şu. Ortada bir gerçek var Ülke olarak teknoloji konusunda ve teknolojinin hayatımızda kullanıldığı her alan da tam anlamıyla yeterli derece de özgün ve tam bağımsız olarak bilgiyi üreten, geliştiren ve bunu ulusal pazarlarda pazarlayabilen bir ülke değiliz. Tabiki bunda bir çok faktör etkili. Bir kere bu alan da devlet ve özel sektör tarafından teknoloji ve bilime verilen önem, bunun gereği olarak Ar-ge faaliyetleri için ayrılması gereken kaynak miktarı , nitelikli ve yetişmiş personel vs. olmazsa olmaz durumlar. Bunlar mutlaka eldeki imkanlar ile eksiksiz karşılanması gerekiyor. Ben burada Milli İşletim Sistemi hakkında sizi veya Pardus ekibini suçlamıyorum. Yanlış anlaşılmasın. Yukarıda demişsiniz 10-15 kişilik ekip ile şu durumlar yapılabilir,eğer yapılmaya kalkılırsa şu kadar yıl sürer, vb. açıklamalarınız için yazıyorum. Bence burada olması gereken bir çok alanda olması gerektiği gibi bizim geliştireceğimiz ,özgün bir yazılıma sahip olmamız gerektiği .Yukarıda sizin anlattığınız mantık ile düşünürsek örneğin Dünya da ticari markalar var. Almanlar bilirsiniz Otomobil de ve Motor mühendisliğinde büyük bir şöhrete sahiptir. Bir belgesel de izlemiştim .sadece Mercedes in 5000 adet motor mühendisi olduğunu söylüyordu .Burada ki beyin fırtınasını düşünebiliyor musun ? Yani bence bizim Ülke olarak öncelikle Konunun uzmanı olan Bilim kurumları,Üniversiteler ve bu alanda yetişmiş nitelikli akademisyen ve uzmanlar ile bir platform çatısı altında özellikle Milli yazılım noktasında Uzun Vadeli olarak Devlet kurumları ve ülkede ki son kullanıcılar için ; Bağımsız, özgün milli yazılım gerekli mi değil mi ? Mevcut dağıtımlar bu alanda bilgi güvenliği açısından yeterli mi, güvenli mi? Eğer Bağımsız,özgün Milli yazılım geliştirilmesi gerekli ise bu amaç için uzun vadeli plan dahlinde yapılması gerekenler durumlar en ince ayrıntılarına kadar ortak akıl ile istişare edilip belirlenerek o hedefe, artık zamanda alsa bir yerlerden başlamamız gerekir. Tabi ki eğer bu alanda bunun gerekli olduğuna dair karar alınırsa bu işi hangi kurum yapacaksa yol haritası dahilinde o kurumun istediği gerekli kolaylıkların o kuruma sağlanması ,Ar-ge için maddi kaynak ve geliştirme için yeterli derece insan kaynağı ve Üniversiteler dahil edilebilir .Yani benim gönlümden bunlar geçiyor. Ben ne yapabilirim bu işi için teknik bir bilgim yok ama bende maddi anlamda bütçeme uygun yardımda bulunabilirim. Yani ülke olarak bir çok alanda maalesef bir takım nedenlerden dolayı geç kaldık.Ama önemli değil. Bizim yetişmiş insanımız kendisine uygun elverişli ortamlar ve imkanlar sağlandığında her şeyi hem de en iyi yapacak seviye de yapabilecek bilgi ve donanıma sahip. Ülke olarak artık bu alanda yeterli destek ve imkanları oluşturarak bu alanda açığımızı hızlı ir şekilde kapatmalıyız. İmkansız değil bence. Birde öğrenmek amaçlı soruyorum. Özel sektör ticari olmayan bir alan da yukarıda bahsettiğiniz gibi maliyetleri çok fazla olan bir alanda yazılım geliştirilmesine katkıda bulunur mu ?Nasıl yapar bunu.Yularıda ki detaylı bilgilendirmeleriniz de teşekkür ederim.Amacımız kimseyi suçlamak değil.artık bu alan da son yıllarda güzel gelişmeler ve çalışmalar var.Bu PARDUS yazılımı noktasında emeği geçen herkese de teşekkür ederim.Bir yerlerden bir şekilde başlamak gerekiyor.Gelişerek ve özgünleşerek devam eder inşallah. Saygılarıma. İyi çalışmalar…
PARDUS İşletim Sisteminin birinci hedefinin kamu kurumları olduğunu aklımızdan çıkarmayalım. Bunun yanında vatandaşta kullanabilir. Kimse Pardus işletim sistemini kullanmak zorunda değil. Ali beyin dediği istenmeyecek kadar linux dağıtımı var isteyen istediği dağıtımı kullanmakta hür. Bende daha önce Linuxmint kullanıyordum. Ama şu anda PARDUS kullanıyorum. Mint daha iyi olduğu kabul görmüş, ama ben PARDUS kullanmaya devam ediyorum. Günü geldiğinde Mint ten daha iyi olacağına inancım tam. Sanırım Pardus proje çalışanlarının da bu tartışmaları görüyordur. Yapıcı olmayan eleştiriler proje ekibinin şevkini kırmaktan başka bir işe yaramayacağını düşünüyorum. Gelişimi zaman boyutunda değerlendirmek gerektiğini düşünüyorum. Bir anda mükemmelliğe ulaşamazsınız ancak zamanla mükemmeli yakalayacağımızı düşünüyorum.
Bir işletim sistemi genel olarak halk tarafından kabul görmez ise yaşayamaz. Burada zaten ayrı bir işletim sisteminden değil debian işletim sisteminden bahsediyoruz. Amacımız bunu kamu kurumlarında yaygınlaştırmaktır ve proje budur. Bunun için ekosistemin kurulmasıdır.
Kamuda çalışan kişiler “normal yurdum insanıdır” bu kişilerin orası burası kırpılmış bir yazılım kullanmak istemeyecekleri gibi bu kişilerin konsoldan asık surat ile komut girebilen insanlar olduğunu da düşünmek hatalıdır. Bilgisayar kullanımı sırasında birçok kullanıcının yaptığı günlük işleri yaparlar. Tüm hayatları gün boyunca makine başındadır. Filim de izlerler, facebook a da girerler, dropbox a da girerler yazı yazarlar mesaj gönderirler vs.
Ha şöyle bir fark vardır… Bazı bilgisayar meraklıları bilgisayar işletim sistemini formatlamak konfigüre etmek desktop desenleri ile oynamak, yeniden yedek almak, ayrı bir turbo modu uydurmak, ekran kartına birşeyler yüklemek gibi aslında asıl işle ilgili olmayıp işletimi sisteminin kendi ile vakit geçiren hobi çalışmaları yaparlar. Pardus bu kişilere uygun değildir.
Bilgisayarla iş yapmak isteyen ya da evinde kullanmak isteyen herkese KAMU olarak pardus açıktır. KAMU KURUMLARI kulllanacak diye sistemin kullanılabilirliğinin kırpılmaması, aksine iyileştirilmesi esastır. Bu da tartışılabilecek bir fikir değildir bir gerçektir.
git başka kapıya yaklaşımı dolayısı ile yanlıştır. bizim kapımız herkese açıktır.
Pisi’ci kardeşlerde enerjilerini burada boşa harcamasınlar. Reklama doyduk zaten. Onlar zaten adresleri iyi biliyorlar.
Pisiyi savunmak istiyorsanız lütfen http://forum.pisilinux.org/ burayı kullanın. Burada yazmakla hem kendi enerjinizi değil bizim enerjimizi de harcıyorsunuz. Rica ediyorum, forumu boşa meşgul etmeyin.
Ali beyin tavrını anlayabilmiş değilim halen birilerini dışlama forumdan uzaklaştırma derdinde ben burda pardusu yermiyorum sanırım anlaşılamadım mesela hocam Dropbox yükleyemedi şimdi hocam geldi foruma yazdı çözebildikmi sorunu çözemedik eee şimdi ne yapacağız hocamız Dropbox kullanmayacakmı belliki burda bir hata var bu hatayı nereye bildireceğiz uzun lafın kısası biz de pardusun daha iyi yerlere gelmesini istiyoruz diğer tek kişilik dağıtımlarda bile bir hata takip yol haritası gibi ortamlar varken Pardus için sadece bir forum düşünülmüş bu sizce eksik değilmi bunu söyleyince neden kötü niyetli oluyoruz! Neyse size iyi forumlar artık foruma yazmayacağım.
vallahi…
başka bir Linux dağıtımı seçin lütfen 